Algemeen Dagblad - Beroep: provocateur. Geert Wilders: 'Ik moet er nog harder tegenaan'

Lukt het de bedreigde Geert Wilders nog wel een nieuwe politieke partij op te richten? Vanuit zijn onderduikadres moet hij toekijken hoe zijn medestanders angstig afhaken. Portret van een eenzame man met een missie.

Voor de nachtmerrie begon, leidde Geert Wilders een overzichtelijk leven. Met zijn Audi TT reed hij ' s ochtends naar de Kamer, en ' s avonds weer terug naar zijn appartement in Utrecht. Het geblondeerde Tweede-Kamerlid is een man van vaste gewoontes. Neem zijn pakken. "De helft donkerblauw, de andere helft zwart. Altijd dezelfde shirts, schoenen en sokken. Ik koop altijd precies dezelfde. Meestal zes tegelijk. Het enige waar ik in varieer, is mijn das. Wel altijd effen. Ik haat een motief op dassen."

Dat geordende leven is sinds de bedreigingen compleet overhoop gehaald. Vriend en vijand zijn het erover eens: Geert Wilders staat voor een bijna onmogelijke opgave. Hoe kan een politicus die 24 uur per dag zwaar wordt bewaakt omdat terroristen het op zijn leven hebben voorzien ooit een nieuwe partij uit de grond stampen? Wilders kan geen voet verzetten zonder bodyguards, slaapt op geheime plaatsen, wordt vervoerd in gepantserde auto's. Elke afspraak met onbekenden wordt minutieus voorbereid. Het contact met zijn aanhang onderhoudt hij per e-mail. Steeds meer potentiële Kamerleden en medewerkers haken af, omdat ze bang zijn hetzelfde lot als de Limburger te ondergaan. Anderhalf miljoen mensen willen op Geert Wilders stemmen, maar niemand wil een tweede Geert Wilders worden. "Als het niet veiliger voor hem wordt, is de kans dat het hem lukt om een partij op te richten minder dan 20 procent", zegt Joost Eerdmans somber. De LPF'er is een van Wilders' schaarse bondgenoten in het parlement. <

Een mens zou van minder gek worden. Zijn aanhangers vragen zich bezorgd af of eenling Wilders de enorme druk wel aankan. "Het is een gekkenhuis. Alle onderdelen van mijn leven zijn veranderd. Waar ik ben, waar ik slaap -alles", zei hij begin november. De moord op filmmaker Theo van Gogh maakte van hem een nomade, die elke nacht in een ander huis belandde."Maar wie denkt dat er nu ergens een menselijk wrak ondergedoken zit, vergist zich", zegt Eerdmans, die zijn ondergedoken collega bijna dagelijks spreekt. "Geert is strijdvaardig." De bedreigingen lijken hem nog verbetener te hebben gemaakt dan hij al was. Sinds radicale moslims het op zijn leven voorzien hebben, vertelt hij graag over de adrenaline die met hoge snelheid door zijn lichaam stroomt, en spreekt hij steeds vaker over zichzelf als een 'man met een missie'. Die is: voorkomen dat Nederland een door moslims gedomineerd land wordt. "Ik waarschuw mijn collega's al jaren dat we ons land kwijtraken aan de straat, islamitische straat. Maar wanneer ik een voorstel indien, staren ze allemaal naar het plafond. Ze hebben geen begin van een besef wat er aan de hand is. Ze zijn idioot", fulmineerde hij in een weekblad.

Zijn interesse voor de islam is een souvenir van een reis door het Midden-Oosten. Als 17-jarige verdiende hij de kost met het 'in potten slaan van augurken voor dikke Duitsers', maar dat was hij op een dag helemaal zat. Hij wilde naar Australië of het Midden-Oosten. Het werd, min of meer toevallig, het laatste. "Ik was toen nog niet politiek bewust, maar die jongen met die rugzak heeft met eigen ogen gezien wat vrijheid en dictatuur waren. Ik zag het hele geopolitieke krachtenveld voor me, al wist ik toen natuurlijk niet dat dat zo heette."

Tot zijn breuk met de VVD vanwege zijn rechtse tienpuntenplan, afgelopen zomer, was de Somalische warlord Ayaan Hirsi Ali zijn bondgenoot in de Kamer. Ze is nog steeds een vriendin van hem, ze zaten samen ondergedoken, haar foto hing aan de muur van zijn werkkamer. Het radicale duo leek het afgelopen jaar bezig met een wedstrijdje wie het hardst tegen de islam aan kan schoppen. Hirsi Ali noemde de profeet een perserve man, Wilders lustte hoofddoekjes rauw. Hun strijdmethoden zijn identiek. Het verschil: Hirsi Ali is de intellectueel van de twee, Wilders de extreme rouwdouwer die met zijn harde uitspraken zegt wat de gewone rechtse man in de straat denkt. "We moeten duidelijk zijn: dit zijn onze grenzen. Daar is de gevangenis en daarna is daar de deur. Hup, een schop onder kont, het land uit." Afzender: Geert Wilders . Hij gaat er prat op dat hij zijn eigen 'jihad' is begonnen tegen de radicale islamieten.

Gevoel voor nuance was nooit de sterkste eigenschap van Wilders. Hij is de man van de overtreffende trap, van de superlatieven, van de uitroeptekens. Niet alleen radicale moslims, ook socialisten en vakbonden moeten het bij de rechtse houwdegen al een decennium lang ontgelden. "Ik ben de moderne Joe McCarthy", zei hij in mei in een opwelling tegen een journalist. McCarthy ontketende begin jaren ' 50 in de VS een felle heksenjacht op communisten. Wilders schrok van de ontboezeming en slikte zijn bekentenis meteen weer in. Feit: hij heeft een 'gruwelijke hekel aan alles wat links is'. Om linkse Kamerleden te treiteren deed hij in de Tweede Kamer demonstratief een rode stropdas om -effen rood.

Als VVD'er joeg hij links Nederland grinnikend in de gordijnen met het voorstel om alle psychisch arbeidsongeschikten uit de WAO te gooien. Want de PvdA zal volgens hem 'niet rusten voordat alle Nederlanders in de WAO zitten'. FNV-voorzitter Lodewijk de Waal is opgelucht dat Wilders zijn tijd nu voornamelijk besteedt aan zijn kruistocht tegen moslimfundamentalisten. Cynisch: "Voor zijn hobby hoofddoekjes was, was het vakbonden. Hij is de meest asociale, antivakbondsparlementariër die ik ooit heb meegemaakt. Gelukkig voor ons ontdekte hij op een bepaald moment dat Iraanse raketten Volendam konden bereiken." Die ontdekking heeft Wilders geen windeieren gelegd. Als woordvoerder Sociale Zaken viel hij het grote publiek niet op. Zijn doorbraak kwam toen hij zich op moslims en moskeeën stortte.

Klieren zat er al vroeg in: "In mijn jeugd had ik ook een grote mond. Ik was een lastig ventje. 'Die Wilders is een schurk', zeiden de paters op school. Prachtig. Ik was een rotzak, haalde het bloed onder ieders nagels vandaan." Als scholier werd hij om de haverklap de klas uitgestuurd. Omdat hij zijn huiswerk niet had gemaakt, zijn jas niet wilde uittrekken, brutaal was tegen een leraar. "Dan moest ik woensdagmiddag weer het plein schoonvegen."

Zijn moeder heeft een zware dobber aan haar jongste gehad. "Eerlijk gezegd ben ik blij dat ik niet zo'n kind heb als ik zelf vroeger ben geweest. Want als ik ergens spijt van heb, dan is het dat ik mijn moeder onrecht heb gedaan. Ik heb haar gekwetst door dingen die ik zei. Ik luisterde niet, kwam afspraken niet na. Mijn vader was er bijna nooit, dus zij kreeg het allemaal voor haar kiezen en dat had ze niet verdiend", biechtte de kinderloze Wilders onlangs op.

Eigenzinnig is hij ook. Al 20 jaar bleekt hij zijn donkere haren tot een coup-Mozart. Gerrit Zalm vroeg hem ooit de peroxide te laten staan omdat dat beter is voor zijn carrière -een staatssecretariaat was voor brunet Wilders binnen handbereik. "Je komt nu vaak op televisie, de mensen letten meer op je kapsel dan op de inhoud", probeerde Zalm -een inschattingsfoutje van de liberale voorman. Want de strak naar achter geföhnde ijsberg is Wilders' handelsmerk geworden. De laatste tijd lijkt het kapsel een symbool van zijn onverzettelijkheid te worden. Op de vraag van een journalist of een kleurspoelinkje de kans op een aanslag niet drastisch zou verkleinen, zei hij theatraal: "Ik verander helemaal niets aan mezelf, ik wijk geen millimeter. Dan zou ik de terroristen precies geven wat ze willen."

Aan de eenzaamheid op zijn onderduikadres zal hij niet te gronde gaan. Wilders, nakomer uit een gezin met vier kinderen, is zijn hele leven al een einzelgänger. De Venlonaar erfde het van zijn vader, net als hij 'een heel gesloten man'. "Waar ik heen ga als ik troost of steun zoek? Ik ga naar mijn moeder, mijn vrouw, een enkele vriend -maar ik los het meestal zelf wel op", vertelde hij tegen een journalist. Veel vrienden heeft workaholic Wilders niet, zijn Hongaarse vrouw is een paar weken per maand voor haar werk in het buitenland. Hij werkt van ' s ochtends vroeg tot ' s avonds laat. Als hij wat leuks gaat doen, is hij met zijn hoofd in Den Haag. "Ik voel me soms alleen, maar niet eenzaam."

Radicale moslims die denken dat ze Wilders murw kunnen beuken met bedreigingen, verkijken zich op zijn karakter. De parlementariër is een bijtertje. Paradoxaal genoeg vormen die ongepolijste karaktertrekken ook zijn grootste risico. Zolang de beroepsprovocateur zichzelf blijft, zal hij anderen blijven uitdagen. Hoewel aan de stroom bedreigingen dan natuurlijk geen eind komt, peinst hij er niet over het gaspedaal minder diep in de drukken. "Door alles wat er is gebeurd, ben ik er alleen maar meer van overtuigd geraakt dat ik níet moet dimmen. Ik moet er nog harder tegenaan."

Wilders is niet alleen omstreden bij moslims, ook een groot deel van zijn landgenoten heeft niet veel op met zijn provocaties. Bij de AD-verkiezing van de Politicus van het Jaar oogst Wilders veel bijval, maar ook veel afkeuring. "Wilders maakt ons kleine landje nog smaller", schrijft een lezer. "Goedkoop polariserende ijdeltuit, rijp voor een consult bij de psychiater. Bovendien het slechtste wat in deze tijd nodig is: een haatzaaier", foetert een andere AD-lezer. "Terug naar Limburg!", vonnist een derde.

Zijn medestanders zien in Wilders de behaarde reïncarnatie van hun held Pim. Wilders zelf bedankt voor de eer: "Ik ben geen Fortuyn en ik zal nooit een Fortuyn worden." De twee mannen verschillen als dag en nacht. Fortuyn was fel tegen het establishment, Wilders' loopbaan speelde zich nagenoeg helemaal af aan het Binnenhof. Fortuyn schreef een plank vol boeken, Wilders speeches met oneliners voor Frits Bolkestein.

De enige echte overeenkomst: ze zijn allebei populaire rechtse politici die geen blad voor de mond nemen en daarom met geweld en bedreigingen worden geconfronteerd. Wilders is zich daarvan bewust. Zonder lijsttrekker is ook de partij ten dode opgeschreven. "Ja soms, heel soms, zie ik mezelf in een plas bloed op straat liggen. Maar ik probeer dat beeld weer snel kwijt te raken."

Rubriek: Achtergrond